Sayın hocam, biz Kırıkkale’de yaşamaktayız. 69 yaşında olan babamın divertikül patlaması nedeniyle kalın barsağının bir bölümü 15 yıl önce alınmış. Şimdi bağırsak yapışmaları oluyor ve son bir yıl içinde bu husustan üç kere acile kaldırdık, bunun çözümü nedir? Saygılarımızla

Babanıza geçmiş olsun, divertikül delinmesi (perforasyonu) nedeniyle 15 yıl önce kalın bağırsağının bir bölümünün alındığı ve buna bağlı olarak özellikle son bir yılda belirgin olmak üzere sık bağırsak yapışmaları yaşadığı anlaşılıyor. Babanızda ön planda ince bağırsağa ait yapışıklıklar ve buna bağlı tıkanıklık olması beklenir, ancak kalın bağırsağa air bir tıkanıklık olup olmadığı cerrah kontrolu sonrasında anlaşılabilir.

İnce bağırsak tıkanıklığı % 60 ameliyat sonrası yapışıklıklar, % 20 kötü huylu tümörler (kanser), % 10 fıtıklar, % 5 Crohn hastalığı ve % 3 bağırsak dönmesi (volvulus) nedeniyle olur. Cerrahi kliniklerinde acil başvuruların % 20’si ince bağırsak tıkanıkları nedeniyle olur. En sık olarak bağırsak düğümlenmesi (tıkanıklığı) oluşturan ameliyatlar apandisit, kalın bağırsak ve rektum ameliyatları, jinekolojik ameliyatlar, mide ve onikiparmak bağırsağı ameliyatlarıdır. Alt karın bölgesi ameliyatlarının üst karın bölgesi ameliyatlarına oranla daha fazla bağırsak düğümlenmesine (tıkanıklığı) neden olduğu bilinmektedir. İnce bağırsak düğümlenmesi (tıkanıklığı) kısmi veya tam, yada basit veya boğulmuş olabilir. Bağırsak düğümlenmesi (tıkanıklığı) vakalarının % 40’ında boğulma söz konusudur ve bağırsak yapışıklığı veya bağırsağın mezenter adı verilen bağırsağın yağlı dokusu etrafında dönmesi sonucunda gelişir. Bağırsak tıkanıklığı olan bölümün üst kısmındaki bağırsakta genişleme olur ve bu bölümde sindirim sistemi salgıları ve yutulan hava birikir. Bu bağırsak genişlemesi daha fazla salgı yapılmasını uyarır ve biriken sıvılar giderek artar. Bunun sonucunda hem tıkanıklığın üzerinde ve hemde altında bağırsak hareketleri artar ve hasta sık ve yumuşak bir şekilde dışkılama yapar ve gaz çıkartır. Üst seviyelerdeki, bağırsak tıkanıklarında kusma gerçekleşir, bu durum bağırsağı sıkıştırarak bağırsaktaki şişliği (ödem) daha da arttırır. Bağırsak düğümlenmesi (tıkanıklığı) uygun şekilde tedavi edilmezse, bağırsağın beslenme bozukluğu, sonuçta kangrenine (nekroz veya çürüme) ve ardından da bağırsak delinmesine ve peritonit adı verilen yaygın karın zarı iltihabına neden olmaktadır. Bu tablo acilen tedavi edilmediği takdirde ölümcül seyreder. İlk 36 saatte ameliyat yapılırsa ölüm oranı % 8’e düşer ve 36 saatten sonra girişim yapılan vakalarda ölüm oranı ise % 25’e çıkar. İnce bağırsak düğümlenmesinin (tıkanıklığı) başlıca belirtileri arasında: karın ağrısı (kramp şeklinde ve şiddetli olur), bulantı, kusma, ishal (başlangıç aşamasında görülür), kabızlık, ateş, nabız yüksekliği, geçirilmiş bir karın ameliyatı ve geçirilmiş bir bağırsak veya yumurtalık gibi karın bölgesi kanseri yer alır. İnce bağırsak düğümlenmesinin (tıkanıklığı) ayırıcı tanısında: düşük tehdidi, apandisit, safra yolu iltihabı (kolanjit), safra kesesi iltihabı (kolesistit), kabızlık, divertiküler bağırsak hastalığı, endometriozis, sindirim sisteminde yer alan yabancı cisimler, iltihabi bağırsak hastalığı, mezenter damar tıkanması, kalın bağırsak tıkanıklığı, pankreatit, yumurtalık dönmesi (torsiyon) ve idrar yolu iltihabı yer alır. İnce bağırsak düğümlenmesinin (tıkanıklığı) tedavisinde öncelikle burundan mideye giden bir sonda (nazogastrik tüp) yerleştirilir ve böylelikle ince bağırsakta birikmiş olan sıvılar dışarıya alınır. Bu sonda ortalama 3 gün yerinde bırakılır. Bu tedavi ile başarı oranı % 65-80 civarındadır. Daha sonra serum takılarak hastanın sıvı ve tuz açığı kapatılmaya çalışılır. Yapışıklık gibi uygun vakalarda laparoskopinin rolü büyüktür. Habis tümörlerde ideal tedavi uygun şartlar oluşturulduktan sonra tümörlü bölümün çıkartılmasıdır. İltihabi bağırsak hastalığında yüksek dozda kortizon ve serum verilir. Bu tedaviye yanıt alınamaması durumunda cerrahi girişim düşünülebilir. Boğulmuş fıtık durumunda, fıtık kendiliğinden karın içine giderse hasta gözlenir ve uygun koşullar oluştuğunda hasta fıtık ameliyatına alınır, ancak şartlar buna olanak vermezse acilen fıtık boğulması nedeniyle ameliyata alınır. İnce bağırsak düğümlenmesinin (tıkanıklığı) komplikasyonları arasında bağırsak delinmesi, kan zehirlenmesi (sepsis), karıniçi apse, yara ayrışması ve ölüm yer alır.

Kalın bağırsak tıkanıklığı % 60 bağırsak kanseri, % 20 bağırsak divertiküliti ve % 5 oranında kalın bağırsak dönmesi (volvulus) nedeniyle olur. Tıkanıklık en sık olarak kalın bağırsağın sağ bölümünde yer alır. Kalın bağırsak düğümlenmesi (tıkanıklığı) durumunda bağırsağın üst bölümünde genişleme olur. Bu bağırsak genişlemesi, bağırsakta şişmeye (ödem) yol açar, daha fazla salgı yapılmasını uyarır ve biriken sıvılar giderek artar. Kalın bağırsak düğümlenmesi durumunda % 3-15 oranında bağırsak delinmesi, % 35 oranında bağırsakta beslenme bozukluğu ve % 15 oranında ölüm riski vardır. Kalın bağırsak düğümlenmesinin (tıkanıklığı) belirtileri: karın ağrısı (sıklıkla kramp şeklinde), bulantı, kusma, dışkının çapında incelme ve bağırsak delinmesi: en sık kör bağırsak (çekum) delinmesi gözlenir. Kalın bağırsak düğümlenmesinin (tıkanıklığı) ayırıcı tanısında: yaşlıların karın ağrıları, kabızlık, divertiküler hastalık ve ince bağırsak tıkanıklığı yer alır. Kalın bağırsak düğümlenmesinin (tıkanıklığı) tedavisindeöncelikle hastanın yeterince sıvı alamaması ve bağırsaktaki genişleme nedeniyle serum takılır. Kusma varsa burundan mideye giden bir sonda (nazogastrik tüp) yerleştirilir ve böylelikle birikmiş olan sıvılar dışarıya alınır. Antibiyotik verilir. Kalın bağırsak düğümlenmesinin (tıkanıklığı) komplikasyonları arasında bağırsak delinmesi, kan zehirlenmesi (sepsis), karıniçi apse ve ölüm yer alır.

Saygılarımla,

Dr. Korhan Taviloğlu
Genel Cerrahi Profesörü
www.taviloglu.com
www.drtaviloglu.tv
www.barsakcerrahisi.com